Ήθη και Έθιμα της Καθαράς Δευτέρας και της Σαρακοστής

γράφει η Έφη  Χαλούλου Λογοθέτη 

Καθαρά Δευτέρα 

 Η Καθαρά Δευτέρα είναι το τέλος των Απόκρεων και η πρώτη μέρα της Σαρακοστής. Η λέξη Καθαρή σημαίνει το ξεκίνημα της κάθαρσης των Χριστιανών που αρχίζει η νηστεία της Μεγάλης Τεσσαρακοστής.

 Κούλουμα και ο χαρταετός

Με τον όρο κούλουμα, εννοούμε... τη μαζική έξοδο του κόσμου και τον εορτασμό της Καθαράς Δευτέρας στην φύση.
 Με το χαρταετό πετάμε μακριά κάθε έγνοια του χειμώνα και υποδεχόμαστε την άνοιξη.

Έθιμα σε όλη την Ελλάδα είναι η λαγάνα και τα νηστίσιμα φαγώσιμα (μαρουλάκια, κρεμύδια και σκόρδα, ταραμάς, ελιές, φασολάδα κ.α.).

 Στην Ήπειρο, οι νοικοκυρές καθαρίζουν τις κατσαρόλες και όλα τα χάλκινα σκεύη από τα λίπη της αποκριάς με ζεστό σταχτόνερο μέχρι ν' αστράψουν και βάφουν άσπρα τα πεζοδρόμια. Αντίθετα άλλοι βάφουν μαύρα τα πρόσωπά τους με καπνιά ή μπογιά παπουτσιών, καθώς χορεύουν και μεθούν όλη την ημέρα σε υπαίθριες συγκεντρώσεις.

 Η κυρά Σαρακοστή 

 Σαράντα μέρες κρατά η νηστεία πριν από το Πάσχα.Τόσες νήστεψε και ο Χριστός στην έρημο. Τις τρεις πρώτες μάλιστα μερικές γυναίκες δεν έβαζαν στο στόμα τους τίποτα , παρά νερό!Την τέταρτη βδομάδα έτρωγαν ειδικά φαγητά όπως σούπα , φασολάδα , πετιμέζι.
 Πόσο αργά περνούσε η Σαρακοστή για όσους νήστευαν!!Και παλιά , νήστευαν οι περισσότεροι!!
 Η κυρά Σαρακοστή ήταν το ημερολόγιό τους. Την παρίσταναν σαν μια καλόγρια. Έπαιρναν μια κόλλα χαρτί και σχεδίαζαν μια γυναίκα. Δεν της έκαναν στόμα, γιατί συνέχεια νήστευε.Τα χέρια της ήταν σταυρωμένα γιατί όλο προσευχόταν. Είχε 7 πόδια , όσες και οι βδομάδες της Σαρακοστής. Κάθε Σάββατο έκοβαν και από ένα πόδι. Το τελευταίο το έκοβαν το Μεγάλο Σάββατο.
 Στη Χίο το πόδι το έβαζαν μέσα σε ένα ξερό σύκο ή σε ένα καρύδι και όποιος το έβρισκε πίστευαν πως θα ήταν καλότυχος. Αλλού έκαναν πάνινη την "κυρά Σαρακοστή" και τη γέμιζαν με πούπουλα. Στον Πόντο έπαιρναν μια πατάτα ψημένη ή ένα κρεμμύδι. Έβαζαν μέσα 7 φτερά πούπουλα από κότα , το έδεναν στο ταβάνι και κρεμόταν εκεί όλη τη Σαρακοστή. Κάθε βδομάδα έβγαζαν και από ένα φτερό. Ο "κουκουράς" , όπως το έλεγαν, ήταν ο φόβος των παιδιών. Τώρα η κυρά Σαρακοστή διακοσμεί τα τετράδια των παιδιών, όπου και τη ζωγραφίζουν, την τελευταία βδομάδα πριν την Καθαρά Δευτέρα.

Καλή Σαρακοστή!!!