«Ο Βαλτινός του Πάρνωνα»

Στις 5 Ιουλίου πραγματοποιήθηκε στα Τσίντζινα, στο κατάμεστο σαλόνι του ξενώνα Πρυτανείο, λογοτεχνική βραδιά με θέμα «Ο Βαλτινός του Πάρνωνα», αφιερωμένη στον συγγραφέα και ακαδημαϊκό Θανάση Βαλτινό. Το πάνελ των ομιλητών απαρτίστηκε από... τον κριτικό λογοτεχνίας και δοκιμιογράφο Δημήτρη Ραυτόπουλο, που τιμήθηκε φέτος με το μεγάλο κρατικό βραβείο γραμμάτων για το σύνολο του έργου του, τον διηγηματογράφο Δημήτρη Πετσετίδη, που απέσπασε το 2011 το βραβείο Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου του, τη γεωπόνο και μέλος της Λέσχης Ανάγνωσης Σπάρτης Ερασμία Χίου, ενώ σύντομη παρέμβαση έκαναν επίσης ο Λάκωνας ποιητής Δημήτρης Αλεξίου και ο νεοελληνιστής Δημήτρης Παϊβανάς.

Η εκδήλωση οργανώθηκε κοινή συναινέσει και συνεισφορά με τον ξενώνα Πρυτανείο, που φιλοξένησε τη βραδιά και τους προσκεκλημένους, το Νομικό Πρόσωπο Πολιτισμού & Περιβάλλοντος του Δήμου Σπάρτης και τη Λέσχη Ανάγνωσης Σπάρτης, υπό τον συντονισμό της υπογράφουσας. Χορηγός συντάχθηκε επίσης η παραδοσιακή ταβέρνα Εν Χατίπι, που λάμπρυνε τη λήξη της εκδήλωσης με κέρασμα μεζέδων.

Η κατά γενική ομολογία πετυχημένη υλοποίηση, οφείλεται στην αγαστή συνεργασία όλων των εμπλεκομένων και στην ομόθυμη βούληση για μια ποιοτική διοργάνωση.

Ο Θανάσης Βαλτινός έχει αποτυπώσει στα έργα του πάθη του τόπου μας. Ο οικείος χώρος του Πάρνωνα, της Αρκαδίας και της Λακωνίας, συναντάται στα περισσότερα βιβλία του, μυθιστορήματα και διηγήματα. Η λογοτεχνία του μπορεί να χαρακτηριστεί λυτρωτική και εξισορροπιστική, γιατί δεν γράφει με σκοπό να δικαιώσει, ούτε να καταδικάσει πρόσωπα και καταστάσεις. Τον ενδιαφέρει ο Τόπος, οι Άνθρωποι και η Ιστορία. Στα περισσότερα έργα του ανταμώνει την Ιστορία για να δείξει, ως αποστασιοποιημένος παρατηρητής, πώς αυτή καθορίζει νομοτελειακά τους ανθρώπους. Ακόμα και στον αυτοβιογραφικής χροιάς Ανάπλου, παίρνει απόσταση από όσα ο ίδιος βίωσε. Πιστεύει βαθιά πως η λογοτεχνία έχει τη δυνατότητα να απαλλάξει από πάθη, τραύματα και αγκυλώσεις του παρελθόντος.

Στο αφήγημά του Ο τελευταίος Βαρλάμης, το κείμενο που διάβασε και κατά την υποδοχή του στην Ακαδημία Αθηνών το 2008, εκφράζει αυτή την άποψη βάζοντας την ηρωίδα του να σημειώνει: «Η ζωή είναι αφεαυτής μια αφήγηση. Η ιστορία είναι η δευτερογενής αφήγηση της πρώτης. Όταν τα γεγονότα χάσουν τον ασπαίροντα χαρακτήρα τους και ωχριάσουν οριστικά, αναγκαστικά θα εμπιστευτούμε τη λογοτεχνία.»

Τη λογοτεχνία που συμβάλλει στο να αναστοχαζόμαστε το παρελθόν και να προχωράμε χωρίς συμπλέγματα στο μέλλον.

Σ’ αυτό το πνεύμα κινήθηκαν και οι εισηγήσεις των ομιλητών.

Ο Δημήτρης Ραυτόπουλος, μιλώντας με άξονα την Κάθοδο των εννιά και αντιπαραβάλλοντας με άλλα έργα της ελληνικής λογοτεχνίας, υποστήριξε το πώς «η λογοτεχνία σώζει από την ιστορία». «Η ανθρώπινη κακουργία αποχαλινωμένη», είπε, «χωρίς τα δεσμά του πολιτισμού, σκηνοθετείται μέσα στην ομορφιά, τη λαμπρότητα, αλλά και την αδιαφορία της φύσης (του Πάρνωνα).» Κατέληξε λέγοντας ότι ο Πάρνωνας του Βαλτινού στην Κάθοδο των εννιά αλλά και στην Ορθοκωστά, «είναι εθνολογικός, ανθρωπολογικός, αποτελεί εμφυλιακή ηθολογία, χρονικό και μελέτη θανάτου, όμως πάνω απ’ όλα είναι μνημείο γλωσσικό».

Ο Δημήτρης Πετσετίδης ανέδειξε την αέναη και ενστικτώδη πάλη ζωής και θανάτου στο έργο του Βαλτινού, επισημαίνοντας «την ερωτική ατμόσφαιρα που διαποτίζει τα θέματα των κειμένων του από τα πρώτα βιβλία του, που έχουν γραφτεί κάτω από τις ζοφερές συνθήκες χρόνων ταραχής, ανέχειας και θανάτου». Αντλώντας από την Κάθοδο των εννιά, αναφέρθηκε σε αρκετά σημεία του έργου όπου «η ύπαρξη της γυναικείας μορφής αποτελεί νοσταλγικό αντικείμενο ερωτισμού».

Ο ποιητής Δημήτρης Αλεξίου απευθύνοντας έναν εγκάρδιο χαιρετισμό προς τον Θανάση Βαλτινό, εκθείασε τη γραφή του και επέλεξε να διαβάσει μερικά χαρακτηριστικά αποσπάσματα από το έργο Ημερολόγιο 1836-2011.

Εκπροσωπώντας τη Λέσχη Ανάγνωσης Σπάρτης, που είχε αναλύσει το Συναξάρι του Ανδρέα Κορδοπάτη Βιβλίο πρώτο: Αμερική και την Κάθοδο των εννιά, η Ερασμία Χίου εξέφερε την άποψη πως η αξία των έργων του Βαλτινού έγκειται στο ότι «οι ιστορίες είναι σύντομες, μονόπρακτα ενός δράματος, του οποίου η αρχή και το τέλος χάνονται στα ανεξιχνίαστα βάθη της Ιστορίας, της ψυχής, της ίδιας της ύπαρξης».

Τέλος, ο Δημήτρης Παϊβανάς, συγγραφέας της μελέτης «Βία και αφήγηση: Ιστορία, ιδεολογία και εθνικός πολιτισμός στην πεζογραφία του Θανάση Βαλτινού», αναφερόμενος με «έναν οιωνεί αλληγορικό τρόπο» στη μελέτη του, εστίασε σε τρία παράδοξα κοινά χαρακτηριστικά της δουλειάς του συγγραφέα και του κριτικού, στην μοναχική κοινωνικότητα, στη χαλκέντερη ευαισθησία και στη ράθυμη εργατικότητα και των δύο.

Πέρα από την ανάδειξη του σημαντικού έργου του Θανάση Βαλτινού, η λογοτεχνική βραδιά του περασμένου Σαββάτου στα Τσίντζινα υπήρξε μια ευκαιρία πνευματικής ανάτασης για όλους τους παρευρισκόμενους, που ήρθαν και από Σπάρτη και Αθήνα να παρακολουθήσουν. Μέσα σ’ ένα κλίμα ενθουσιασμού, οι θετικές εντυπώσεις οδήγησαν στη διατύπωση του αιτήματος από την ομήγυρη να καθιερωθεί σε ετήσια βάση μια λογοτεχνική συνάντηση, κάτι που φανερώνει την ανάγκη των ανθρώπων για ουσιαστικές πνευματικές εμπειρίες. Πιθανόν λοιπόν να μπήκαν τα θεμέλια για ένα ετήσιο αντάμωμα στα Τσίντζινα με αφορμή τη λογοτεχνία, που είναι και δυνάμει ικανό να συμβάλει, στη μικρή του κλίμακα, και στην τοπική ανάπτυξη.

Αγγελική Βουλουμάνου,
Σύμβουλος επικοινωνίας στον εκδοτικό χώρο

ΠΗΓΗ